อภิธานศัพท์ในวงการเพลงกับ 80+ คำศัพท์ที่ศิลปินทุกคนควรรู้

ไม่ว่าคุณจะเป็นมือใหม่หรือมืออาชีพมานาน ย่อมต้องรู้ดีว่าวงการเพลงมีภาษาเป็นของตัวเอง การรู้จักศัพท์แสงเป็นจุดเริ่มต้นอันชาญฉลาดที่ทำให้ตัดสินใจด้านอาชีพการงานได้อย่างหลักแหลม เราจึงได้รวบรวมคำศัพท์ทางดนตรีขึ้นเป็นพจนานุกรมขนาดย่อที่ใช้อ้างอิงได้ง่าย เพื่อให้คุณสามารถเพิ่มพูนความรู้หรือจะทบทวนความจำของคุณก็ได้ นอกจากนี้ คำจำกัดความจำนวนมากยังมีลิงก์ที่สามารถเข้าไปดูข้อมูลเชิงลึก การสัมภาษณ์ผู้เชี่ยวชาญเกี่ยวกับหัวข้อนั้นๆ หรืออภิธานศัพท์ย่อยเกี่ยวกับดนตรีในด้านที่เฉพาะเจาะจง เช่น การสตรีม การอัดเสียง และการจัดจำหน่ายอีกด้วย

ข้อตกลงแบบ 360 องศาหรือ 360 Deal คือสัญญาที่ทำขึ้นระหว่างค่ายเพลงกับศิลปิน โดยค่ายเพลงจะได้รับเปอร์เซ็นต์ส่วนแบ่งจากรายได้อื่นๆ ของศิลปินนอกเหนือจากผลงานเพลงที่มีการอัดเสียงหรือการแสดงสด เหตุผลที่เรียกข้อตกลงนี้ว่า 360 องศาเพราะเป็นข้อตกลงที่เกี่ยวพันกับแหล่งรายได้ของศิลปินแบบครบวงจร ซึ่งมักจะรวมถึงรายได้จากสินค้า การออกทัวร์ การเผยแพร่ผลงาน การรับรองสิทธิ์ และอื่นๆ ที่นอกเหนือไปจากการอัดเสียงและการออกซิงเกิล

ฝ่ายคัดสรรและพัฒนาศิลปินหรือ A&R ย่อมาจาก Artists and Repertoire เป็นแผนกหนึ่งในค่ายเพลงหรือบริษัทผู้เผยแพร่ผลงานเพลง ที่รับผิดชอบด้านการค้นหาและชักนำศิลปินหน้าใหม่เข้ามาทำสัญญากับบริษัท ฝ่ายคัดสรรและพัฒนาศิลปินยังทำหน้าที่ให้คำแนะนำศิลปินในระหว่างที่ยังมีสัญญากับบริษัทด้วย อ่านเพิ่มเติม ในบทความ วิธีทำให้ศิลปินหน้าใหม่โดดเด่นด้วยตัวแทนจากฝ่ายคัดสรรและพัฒนาศิลปิน

ผู้จัดการศิลปิน คือนักบริหารที่รับผิดชอบในการส่งเสริมการทำงานของศิลปินหรือวงดนตรีให้ประสบความสำเร็จมากที่สุด ผู้จัดการจะให้คำแนะนำเกี่ยวกับการตัดสินใจอย่างมืออาชีพแก่ศิลปิน และทำหน้าที่เป็นตัวแทนและที่ปรึกษาในด้านการทำข้อตกลงทางธุรกิจ เรียนรู้เพิ่มเติมในบทความสิ่งที่เราควรมองหาในตัวผู้จัดการ

การจ่ายเงินล่วงหน้า คือการที่ค่ายเพลงหรือบริษัทผู้เผยแพร่ผลงานชำระเงินล่วงหน้าให้กับศิลปินเมื่อมีการเซ็นสัญญาหรือเพื่อเป็นค่าดำเนินการอัดเสียงโดยเฉพาะ โดยทั่วไป การจ่ายเงินล่วงหน้าจะเหมือนกับการเบิกเงินล่วงหน้า กล่าวคือศิลปินจะไม่ได้รับเงินใดๆ เพิ่มจากค่ายเพลงหรือบริษัทผู้เผยแพร่ผลงานอีก จนกว่าผลงานเพลงจะทำเงินได้มากพอจนสามารถชดเชยจำนวนเงินเดิมที่จ่ายไปล่วงหน้านั้น

สามยักษ์ใหญ่หรือ Big Three คือบริษัทค่ายเพลงที่ใหญ่ที่สุดในโลกสามแห่ง ได้แก่ Sony Music Entertainment, Universal Music Group และ Warner Music Group

ใบอนุญาตแบบรวมหรือ Blanket License คือใบอนุญาตซึ่งมักจะออกโดยองค์กรด้านลิขสิทธิ์ทางการแสดง (PRO) ที่อนุญาตให้นิติบุคคลเปิดเพลงในแคตตาล็อกของผู้ถือสิทธิ์ได้ตามระยะเวลาที่กำหนด บริษัทที่ใช้ใบอนุญาตแบบรวมอาจมีได้หลากหลายรูปแบบ เช่น สถานีโทรทัศน์และวิทยุ ร้านอาหาร เครือข่ายสังคมออนไลน์ และบริการสตรีมมิง

ผู้ให้บริการดิจิทัล (DSP) คือแพลตฟอร์มสตรีมมิง (เช่น Spotify) หรือร้านค้าออนไลน์ที่จัดจำหน่ายผลงานเสียงดิจิทัลให้แก่ผู้บริโภค

คำศัพท์เกี่ยวกับการจัดจำหน่าย : อ่านเพิ่มเติม

EP เป็นตัวย่อของคำว่า "extended play" หรืออัลบั้มขนาดสั้น ซึ่งก็คือ "มินิอัลบั้ม" ที่มีจำนวนเพลงน้อยกว่าอัลบั้มเต็มแบบมาตรฐานนั่นเอง โดยทั่วไป EP มักจะประกอบด้วยเพลงจำนวนสามถึงหกเพลง

EPK ย่อมาจาก "electronic press kit" หรือชุดเอกสารประชาสัมพันธ์แบบอิเล็กทรอนิกส์ EPK คือสื่อดิจิทัลสำหรับโปรโมตผลงานที่ศิลปินหรือบริษัทผู้เผยแพร่ส่งให้กับนักข่าว ดีเจในสถานีวิทยุ ค่ายเพลง ตัวแทนจองตั๋ว เป็นต้น เพื่อให้ข้อมูลสรุปเกี่ยวกับความเป็นมาและผลงานล่าสุดของศิลปิน สื่อประเภทนี้โดยทั่วไปจะประกอบด้วยประวัติศิลปิน ภาพโปรโมต ซิงเกิลและวิดีโอปัจจุบัน ลิงก์โซเชียลมีเดีย และข้อมูลเด่นๆ ของศิลปินด้านยอดสตรีม ยอดขาย และสถิติการฟังในโหมดวิทยุ (โปรดดูที่แผ่นสรุปข้อมูลในหน้าเดียว)

คำศัพท์เกี่ยวกับการแสดงดนตรีสด : อ่านเพิ่มเติม

LP ย่อมาจาก "long playing" ในอดีต LP จะหมายถึงแผ่นเสียงไวนิลขนาด 12 นิ้ว แต่ในปัจจุบันจะหมายถึงอัลบั้มเต็มที่มีความยาวประมาณ 40 นาทีขึ้นไป

คำศัพท์เกี่ยวกับการตลาด : อ่านเพิ่มเติม

สินค้าหรือ Merch ย่อมาจาก merchandise คือสิ่งของที่มีภาพเหมือน โลโก้ หรือผลงานการออกแบบอื่นๆ ที่เป็นกรรมสิทธิ์ของศิลปิน ซึ่งทำขึ้นเพื่อจำหน่ายให้กับแฟนๆ ในงานคอนเสิร์ตหรือทางออนไลน์ สินค้าที่นำมาจำหน่ายจะเป็นอะไรก็ได้ แต่โดยมาตรฐานแล้วมักเป็นสิ่งของจำพวกเสื้อผ้า โปสเตอร์ สติกเกอร์ กระดุมหรือเข็มกลัด และแผ่นเพลงที่จับต้องได้ เช่น แผ่นไวนิล เทปคาสเซ็ท หรือซีดี อ่านเพิ่มเติมใน Fan Study, Merch Edition

เมตาเวิร์ส คือพื้นที่โลกเสมือนจริงสามมิติ ผู้ใช้จะมีตัวตนเสมือนทางดิจิทัลที่สามารถโต้ตอบระหว่างกันและกับสภาพแวดล้อมได้ ตัวอย่างหนึ่งก็คือ Roblox ที่ให้ผู้ใช้สามารถสนุกไปกับ Spotify Island

NFT ย่อมาจาก Non-fungible token คือของสะสมแบบดิจิทัลที่มีรูปแบบไม่ซ้ำกันซึ่งใช้บล็อกเชนเป็นตัวยืนยันสิทธิ์ความเป็นเจ้าของ NFT ในวงการเพลงอาจเป็นผลงานเพลงที่มีเพียงหนึ่งเดียวหรือมีจำนวนจำกัด และอาจมีไฟล์เสียงหรืออาร์ตเวิร์กสุดพิเศษรวมอยู่ด้วยก็ได้

แผ่นสรุปข้อมูลในหน้าเดียวหรือ One Sheet คือเอกสารหนึ่งหน้าที่แสดงข้อมูลเด่นเกี่ยวกับเพลงใหม่และสรุปประวัติ สถิติ และความสำเร็จของศิลปิน โดยจะมีการมอบเอกสารนี้ให้กับสื่อ ผู้สนับสนุน หรือใครก็ตามที่จะช่วยให้เส้นทางอาชีพของศิลปินก้าวหน้าขึ้นในทางใดทางหนึ่ง เช่น ว่าจ้างศิลปินมาแสดงดนตรี สัมภาษณ์ศิลปิน หรือเปิดเพลงของศิลปิน

องค์กรด้านลิขสิทธิ์ทางการแสดง (PRO) คือองค์กรที่ช่วยให้นักแต่งเพลงและผู้ถือสิทธิ์คนอื่นๆ มั่นใจว่าจะได้รับรายได้ค่าลิขสิทธิ์การแสดงที่เกิดขึ้นจากการออกอากาศหรือเปิดผลงานเพลงของตนเองในที่สาธารณะ นอกจากนี้ PRO ยังทำหน้าที่ออกใบอนุญาตสำหรับผลงานเพลงด้วย โดยในสหรัฐอเมริกา PRO ได้แก่ ASCAP, BMI, SESAC และ GMR ส่วนนอกสหรัฐอเมริกา องค์กรที่ทำหน้าที่นี้จะรู้จักกันในนามองค์กรจัดเก็บค่าลิขสิทธิ์ อ่านเพิ่มเติมในถาม - ตอบเกี่ยวกับ ASCAP, ถาม - ตอบเกี่ยวกับ BMI

ค่าเบี้ยเลี้ยงประจำวันหรือ Per Diem ซึ่งเป็นคำภาษาละตินที่แปลตรงตัวได้ว่า "per day" หรือต่อวัน ในที่นี้หมายถึงเบี้ยเลี้ยงต่อวันที่ศิลปินมักได้รับในระหว่างออกทัวร์เพื่อนำไปซื้อสิ่งของจำเป็น เช่น อาหาร

คำศัพท์เกี่ยวกับการอัดเสียง : อ่านเพิ่มเติม

ตัวระบุข้อมูลเพลงหรือ Song Identifiers คือคีย์โค้ดห้าตัวซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของข้อมูลเมตาที่สำคัญในผลงานเพลง ได้แก่ IPI ระบุนักแต่งเพลงและผู้เรียบเรียง, ISWC ระบุผลงานเพลง, ISRC ระบุการอัดเสียงที่เฉพาะเจาะจง, IPN ระบุผู้แสดงหรือเล่นดนตรี และ ISNI เป็นตัวที่ลิงก์โค้ดทั้งสี่เข้าไว้ด้วยกัน อ่านเพิ่มเติมในบทความวิธีปรับแต่งข้อมูลเมตาสำหรับเพลงของคุณเพื่อสร้างรายได้

คำศัพท์เกี่ยวกับการแต่งเพลง : อ่านเพิ่มเติม

แผ่นข้อมูลย่อยหรือ Split Sheet คือเอกสารที่ระบุว่าใครทำอะไรในระหว่างการแต่งเพลงและเปอร์เซ็นต์ค่าลิขสิทธิ์ที่แต่ละฝ่ายมีสิทธิ์ได้รับ

คำศัพท์เกี่ยวกับการสตรีม : อ่านเพิ่มเติม